ผลของโควิด-19 จะอยู่กับโลกอีกหลายปี หลายอย่างจะเปลี่ยนไป เป็นที่มาของคำว่า “ยุคโควิด-19” เป็นทั้งโอกาสกับการทำลายล้าง ความร่วมมือช่วยให้อยู่รอดร่วมกัน
เป็นเวลา 8 เดือนเต็มนับจากจีนแจ้งองค์การอนามัยโลกพบการแพร่ระบาดไวรัสสายพันธุ์ใหม่ โรคโควิด-19 จนถึงวันนี้การระบาดในภาพรวมระดับโลกยังคงรุนแรง บางประเทศคุมอยู่ บางประเทศระบาดระลอก 2 บางประเทศตั้งแต่เริ่มจนบัดนี้ยังคุมไม่ได้ วัคซีนที่คิดว่าเป็นทางออกนั้นน่าจะเริ่มใช้ปลายปีนี้หรือต้นปีหน้า แต่กว่าจะใช้อย่างทั่วถึงและป้องกันได้ดีอาจต้องรออีกหลายปี ซ้ำร้ายกว่านั้นผลกระทบจากโรคระบาดไม่จบสิ้นทันทีหลังมีวัคซีน ต้องรออีกหลายปี เกิดชีวิตวิถีใหม่ (New Normal) เป็นที่มาของ “ยุคโควิด-19”
3 ระยะยุคโควิด-19 :
ยุคโควิด-19 ในที่นี้แบ่งตามการมียากับวัคซีน ระยะแรกคือช่วงที่ยังไม่มียากับวัคซีนที่ใช้ได้ผลจริง
ระยะกลางคือเริ่มใช้อย่างแพร่หลาย ระยะยาวคือมียากับวัคซีนหลายตัวหลายชนิด
วิธีรักษาใหม่ๆ
ระยะแรก
ยังไม่มียากับวัคซีนที่ใช้ได้ผลจริง
เป็นช่วงที่โลกเพิ่งรู้จักโควิด-19
เกิดภาวะช็อก แนวทางป้องกันรักษาเน้นสกัดกั้นการแพร่เชื้อเพราะยังไม่มียาหรือวัคซีนที่ใช้ได้ผลจริง
เศรษฐกิจสังคมเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว รัฐบาลประเทศต่างๆ มุ่งแก้ปัญหาเฉพาะหน้า
ลดภาวะช็อกจากวิกฤตเศรษฐกิจสังคม เริ่มเกิดชีวิตวิถีใหม่
ช่วงหลังของระยะแรกนี้ความตื่นตระหนกเริ่มหายไป
โควิด-19 ไม่ใช่ของใหม่อีกแล้ว การระบาดยังคงอยู่ บางเมืองเปิดบางเมืองปิด
เปิดๆ ปิดๆ เริ่มทดลองใช้ยากับวัคซีน วิธีการรักษาแบบต่างๆ
บางรัฐบาลอยู่ได้
บางรัฐบาลต้องล้มไปหรือเปลี่ยนแปลง เห็นการแข่งขันช่วงชิงระหว่างมหาอำนาจ การจับกลุ่มพันธมิตรแม้กระทั่งเรื่องการพัฒนาวัคซีน
ระยะกลาง เริ่มใช้ยากับวัคซีนอย่างแพร่หลาย
ระยะนี้เริ่มต้นเมื่อมีใช้ยาและ/หรือวัคซีนที่ใช้ได้จริง
กระจายอย่างแพร่หลาย อาจเริ่มต้นกลางปีหน้า (2021 หรือปี 2022)
จนกระทั่งยากับวัคซีนกระจายแก่หลายพันล้านคน ระยะนี้อาจกินเวลาไปถึงปี 2024-25
ขึ้นกับจำนวนผู้ได้รับยาหรือวัคซีน
ไม่ว่าการระบาดในประเทศจะรุนแรงหรือไม่
ผลกระทบต่อการเมืองเศรษฐกิจสังคมจะเห็นชัดเป็นรูปธรรม หลายธุรกิจล้มหายตายจาก
เกิดธุรกิจแนวใหม่ (หรือปรับเปลี่ยนวิธีประกอบการ) ผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ บางบริษัทจะเจริญก้าวหน้ากว่าก่อน
ชีวิตวิถีใหม่เป็นบรรทัดฐานสังคม
ในระยะนี้ผลระดับมหภาคชัดเจน หลอกใครไม่ได้อีกแล้ว บางอย่างเป็นผลถาวร
เป็นความเข้าใจผิดถ้าคิดว่าธุรกิจทั้งหมดจะฟื้นตัวทันทีและทุกคนได้กลับเข้าทำงาน
ควรสนใจตัวเลขกำลังซื้อทั้งในและต่างประเทศ
คะแนนนิยมของรัฐบาลขึ้นกับความสามารถในการจัดการโควิด-19
สภาพปัญหาเศรษฐกิจการเมืองสังคมอันเป็นผลโดยตรงจากโรคระบาด ทุกพรรคต้องมีนโยบายเหล่านี้
ความเจริญมั่งคั่งของประเทศเปลี่ยนไป
ประเทศที่จัดการได้เร็วมีประสิทธิภาพจะเป็นที่โดดเด่น ได้โอกาสจากโรคระบาด ในขณะที่บางประเทศอ่อนแอลง
งบลงทุนหดหาย ล้มลุกคลุกคลานทุกมิติ โควิด-19
คือภัยคุกคามแห่งชาติที่ร้ายแรงที่สุด ไม่ใช่ประเทศปรปักษ์
ในระยะนี้จะเห็นการแบ่งขั้วแบ่งฝ่ายทางการเมืองระหว่างประเทศผ่านการรับความช่วยเหลือ
จะใช้วัคซีนของชาติตะวันตก ของรัสเซียหรือจีน วาระโลกคือการแก้ปัญหาโควิด-19
ระยะยาว
มียากับวัคซีนหลายตัวหลายชนิด
เริ่มระยะนี้เมื่อมียากับวัคซีนหลายชนิด
พัฒนาปรับปรุงจากยารุ่นแรกๆ การพัฒนาวิธีรักษาใหม่ๆ แข่งกับการแพร่ระบาดและการกลายพันธุ์ของไวรัส
ได้ยากับวัคซีนที่ปลอดภัย ทุกคนใช้ได้ แต่ไม่ใช่ทุกคนจะใช้ (บางคนไม่ยอมใช้แม้ฉีดฟรี
วัคซีนผ่านการรับรอง ผู้นำประเทศ บุคคลสำคัญฉีดวัคซีนโชว์) ผู้ติดโรครายใหม่ยังมีอยู่แต่การระบาดไม่เป็นภัยเช่นก่อนหน้านี้
ในระยะนี้มุ่งชี้โลกภายใต้ผลที่เกิดขึ้นจากโรคระบาด
การมีวัคซีนช่วยลดการติดโรคแต่ปัญหาอันเกิดจากการระบาดก่อนหน้านี้จะฉายภาพให้เห็นผลกระทบระยะยาว
ผลจากโควิด-19 จะกินเวลาหลายปี (อาจยาวไปถึง 2030 หรือไกลกว่านั้น จนกว่าโควิด-19
ไม่ใช่ภัยร้ายแรงอีกต่อไป โลกเข้าใจผลกระทบระยะยาว)
ผลกระทบสำคัญคือสภาพการเมืองสังคมเศรษฐกิจที่เปลี่ยนไปอย่างชัดเจน
ประเด็นหนึ่งที่น่าติดตามคือหนี้สาธารณะ หนี้ครัวเรือนที่ถีบตัวขึ้นสูง
รัฐจะแก้อย่างไร ส่งผลกระทบอย่างไร จะเห็นการถอยหลังเข้าคลองของหลายประเทศ
(อารยธรรมถดถอย) พร้อมกับปัญหาเศรษฐกิจสังคมมากมาย จำนวนผู้ยากจนยากไร้คือดัชนีชี้วัดตัวหนึ่ง
ปัญหาสุขภาพระยะยาวอันเนื่องจากโควิด-19 สถานการณ์เช่นนี้จะรุนแรงในประเทศที่อ่อนแอยากจนอยู่แล้ว
โควิด-19 เป็นภัยซ้ำเติมให้สถานการณ์เลวร้ายกว่าเดิม
มีการเปลี่ยนแปลงที่เห็นเด่นชัดแตกต่างจากเดิม
ส่งเสริมเงินดิจิทัล สังคมไร้เงินสด เทคโนโลยีหรือสิ่งประดิษฐ์บางอย่างเป็นที่นิยม
เช่น ระบบฝังชิปในร่างกาย เมืองใหญ่ลดความแออัด การออกแบบโรงงาน สำนักงานที่ติดตั้งระบบป้องกันเชื้อโรค
ระบบการรับคนเข้าทำงานที่รองรับการทำงานแบบกึ่งออฟฟิศกึ่งบ้าน ฯลฯ
ในระดับปัจเจกที่ควรติดตามคือปัญหาสุขภาพระยะยาวของผู้ที่เคยติดเชื้อโรคโควิด-19
ผลกระทบต่อแต่ละครอบครัวที่สภาพครอบครัวไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป
ประเทศผู้ให้ความช่วยเหลือประเทศอื่นๆ
จะเป็นที่นิยมชมชอบ ส่งผลต่อการผูกมิตร ขั้วอำนาจโลกเบี่ยงเบนจากเดิม
(หันไปขั้วใดขั้วหนึ่งมากขึ้น) ความเป็นมหาอำนาจบางประเทศลดลงบางประเทศเพิ่มขึ้น มีผลต่อความนิยมลัทธิการเมือง
ระบบเศรษฐกิจโลก
อาจต้องรออีกหลายปี :
เป็นความเข้าใจผิดถ้าคิดว่าโลกจะฟื้นตัวอย่างรวดเร็วหลังมีวัคซีนปีนี้ปีหน้า
ประเด็นที่ต้องติดตามคือวัคซีนให้ภูมิคุ้มกันกี่เดือนกี่ปี ป้องกันได้มากน้อยแค่ไหน
ครอบคลุมไวรัสที่กลายพันธุ์ไปเรื่อยๆ หรือไม่ ต้องเข้าใจว่าวัคซีนแต่ละตัวแต่ละยี่ห้อมีประสิทธิภาพต่างกัน
ณ ตอนนี้ถกเถียงเรื่องความน่าเชื่อถือ
แอนโทนี
เฟาซี (Anthony Fauci) กล่าวเมื่อต้นเดือนสิงหาคมว่าโอกาสที่จะได้วัคซีนคุณภาพสูงมีน้อย
ตอนนี้นักวิจัยคิดว่าถ้าได้ผลสัก 75% ถือว่าดีแล้ว
หรือถ้าได้ผล 50-60% ก็ยอมรับได้
ด้านรัสเซียประกาศแล้วว่าวัคซีนตัวแรกของตน
Sputnik V ใช้กับคนอายุ 18-60 ปีเท่านั้น
หมายความว่าผลการวิจัยไม่รองรับการใช้ในเด็กกับผู้สูงวัย
จึงต้องติดตามต่อว่าวัคซีนตัวอื่นๆ ใช้ครอบคลุมทุกวัยหรือไม่
หรือต้องวิจัยวัคซีนที่ใช้เฉพาะกลุ่มวัย
การมีวัคซีนในปีนี้ปีหน้าเป็นเรื่องดีช่วยคลายความวิตกกังวลแต่ไม่เป็นเหตุฟื้นคืนสู่สภาพเดิม
อาจต้องรออีก “หลายปี” ในการพัฒนาวัคซีนรุ่นใหม่ๆ ได้ตัวที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยมากพอ
คำถามสำคัญคือเมื่อเศรษฐกิจไม่ฟื้นตัวเร็ว
ผลที่เกิดขึ้นคืออะไร จะทนไหวไหมถ้าต้องตกงานอีก 3 ปี
ครอบครัวจะเป็นอย่างไรหากรายได้หายไปกึ่งหนึ่ง บริษัทจะทนขาดทุนได้กี่ปีหากการปรับเปลี่ยนยังไม่ใช่ทางออก
ผลระยะยาวโดยรวมที่ตามมาเป็นเช่นไร เป็นประเด็นที่ต้องวิเคราะห์ลงรายละเอียด มองโลกตามที่เป็นจริง
หากคนตกงานเพิ่ม 50% จะส่งผลต่อเสถียรภาพรัฐบาลหรือไม่
ประเทศจะถอยหลังกี่ปี ระบบโลกจะเปลี่ยนไปอย่างไร
สิ่งเหล่านี้มีผลต่อ
“แผน” “นโยบาย” ตั้งแต่ระดับบุคคล ครอบครัว ธุรกิจ ไล่ไปจนถึงระดับประเทศ
เป็นเรื่องสำคัญที่ทุกคนต้องศึกษา ผู้มีสติปัญญาต้องให้ความรู้ รัฐต้องปรับเปลี่ยนนโยบายให้เร็วมากพอ
แก้ไขปัญหาตรงจุด ไม่ยึดติดกับสิ่งที่เคยมีเคยเป็น ความเข้าใจที่ถูกต้องคือโลกจะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป
เป็นอีกยุคแล้ว ผลจากโควิด-19 จะอยู่กับโลกอีกหลายปี หลายอย่างจะเปลี่ยนไป เป็นทั้งโอกาสกับการทำลายล้าง
ลี
เซียนลุง นายกฯ สิงคโปร์ขอให้ประชาชนเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ยืนหยุ่นปรับตัว
วิกฤตโควิด-19 จะผ่านพ้นแน่แต่อาจใช้เวลามากกว่าที่คิด
ทางออกเบื้องต้นคือต้องให้ความสำคัญกับความมั่นอาหาร
ทุกคนศึกษาความรู้เพิ่มเติม หาอาชีพใหม่หรืออาชีพเสริม
รวมตัวช่วยเหลือเป็นกลุ่มก้อน ขอความช่วยเหลือจากรัฐได้แต่อย่ารอรัฐเพียงอย่างเดียวเพราะรัฐแค่เยียวยาไม่ได้ช่วยทั้งหมด
หาวิธีรักษาพลังใจให้เข้มแข็ง เช่น พูดคุยกับคนที่มีกำลังใจดี
ปรึกษาผู้ที่จะช่วยเสริมสร้างกำลังใจ
ถ้ามองแง่บวกโควิด-19
อาจผลักดันให้คนในชาติเป็นหนึ่งเดียวกันมากขึ้น
ความร่วมมือต่างหากที่ช่วยให้อยู่รอด ใช้เสรีภาพเพื่อให้ส่วนรวมก้าวไปข้างหน้า ได้พบสิ่งดีใหม่ๆ
30 สิงหาคม
2020
ชาญชัย
คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน
คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่
24 ฉบับที่ 8693 วันอาทิตย์ที่ 30
สิงหาคม พ.ศ. 2563)
--------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง :
โลกยุคโควิด-19 ชีวิตต้องดำเนินต่อไป
วิกฤตโควิด-19 ยังไม่จบ การฟื้นคืนสู่สภาพเดิมไม่ใช่เรื่องที่จะเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ต้องใช้เวลาหลายปี โลกเข้าสู่อีกยุคแล้ว มีผลต่ออนาคตของคน อนาคตประเทศและระบบโลก
6 เดือนหลังเผชิญโควิด-19 จะป่วยตายหรืออดตายดี
แม้รู้ดีว่าผู้ป่วยจะเพิ่มขึ้นถ้าคลายมาตรการปิดเมืองแต่จำต้องให้ระบบเศรษฐกิจสังคมเดินหน้า หากไม่ทำตอนนี้จะเกิดปัญหาใหญ่ไม่แพ้การเจ็บป่วยล้มตายจากโรคโควิด-19 แต่เป็นโอกาสของผู้ปลอดโรค
บรรณานุกรม :1. Cutting Corners in the Race for a Vaccine. (2020, August 7). Spiegel Online.
Retrieved from https://www.spiegel.de/international/world/corona-cutting-corners-in-the-race-for-a-vaccine-a-a5276781-7d13-432e-8862-6caf3922906c
2. 'NOT GREAT' Fauci warns COVID-19
vaccine may only be 50% effective so US ‘must never abandon the public health
approach’. (2020, August 8). The
Sun. Retrieved from https://www.thesun.co.uk/news/12350872/coronavirus-vaccine-fauci-half-effectiveness-public-health/
3. Russia's vaccine against COVID-19
Sputnik V: What we know so far (2020, August 12). Pravda. Retrieved from https://www.pravdareport.com/news/health/144843-russia_vaccine_covid/
4. ‘We will need this unity and resilience more than ever’
in fight against COVID-19, says PM Lee in National Day message. (2020,
August 10). Channel News Asia. Retrieved from https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/ndp-2020-covid-19-unity-resilience-national-day-message-pm-lee-13004196
--------------------------
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น